Kampta Tuvalet Nereye Yapılır? – “Orman Kendini Temizler” Masalını Bırakalım
İddialı başlıyorum: Doğada tuvalet meselesini hâlâ “kaderine bırakmak” çevreye saygısızlıktır. Evet, kamp romantiktir; yıldızlar, ateş, kahve… Ama doğanın en büyük sınavı, çadır kazıkları değil, bizim arkada bıraktıklarımız. “Kampta tuvalet nereye yapılır?” sorusu utangaç bir fısıltı olmayı bırakıp gür bir tartışmaya dönüşmeli. Çünkü yanlış yapılan her hareket, suyu, toprağı, vahşi yaşamı ve diğer kampçıları etkiliyor. Hazır mısınız, konfor alanını değil, doğanın alanını savunmaya?
Gerçeklerle Yüzleşelim: “Bir Şey Olmaz” Kültürü Doğayı Yoruyor
“Orman kendini temizler”, “Bir peçeteden ne olacak?”, “Yağmur yağınca kaybolur” gibi cümleler kulağa bahaneden fazlası gibi geliyor mu? Kâğıt parçaları aylarca kalabiliyor, ıslak mendiller neredeyse yok olmuyor, sahiller ve yaylalar “peçete çiçekleri” ile doluyor. Tuvalet artığı 60 metreden daha yakın bir noktadan suya karışırsa, kamp alanınızın aşağısındaki dere sizin “doğallığınızla” tanışır. Peki biz buna razı mıyız?
Altın Kural #1: Sudan, Yoldan ve Kamptan En Az 60 Metre Uzak
Konum seçerken ölçü şudur: su kaynaklarından, yürüyüş patikalarından ve kamp alanlarından en az 60 metre (yaklaşık 70 adım) uzaklaşın. Bu mesafe; kirliliği, koku ve hayvan çekimini, görsel kirliliği azaltır. Rüzgâr yönünü de düşünün; başkalarının çadırına değil, rüzgâra karşı saygılı olun.
Altın Kural #2: “Kat Çukuru” (Cathole) Yöntemi – Doğru Kaz, Doğru Kapat
Toprak geçirgen ve organik maddece zenginse en güvenli yöntem “kat çukuru”dur. 15–20 cm derinliğinde, 10–15 cm genişliğinde bir çukur açın. İşinizi bitirdikten sonra bir çubukla karıştırıp üstteki koyu, organik toprakla kapatın, yüzeyi doğal görünecek şekilde düzeltin. Tuvalet kâğıdını yanınızda taşıyacağınız bir poşete alın; gömmeyin, yakmayın. Islak mendil, tampon, ped, çocuk bezi gibi hiçbir şey gömülmez; tamamı geri taşınır. Bittiğinde izdüşüm bırakmayın; yaprak yığını, taş yığma gibi “ben buradaydım” işaretleri doğaya değil egomuza yarar.
“Paketle ve Çıkar” (WAG Bag) – Neden Hâlâ Direniyoruz?
Kimi arazilerde (yüksek irtifa, kaya zemin, çöl, karlı bölgeler, kıyı kumulları) kazmak etik ve teknik olarak mümkün değildir. Çözüm nettir: taşı ve çıkar. WAG Bag gibi jel/absorbant içeren kitler kokuyu ve sızıntıyı kilitler. “Ay, taşımak mı?” diye burun kıvıranlara sorum: Neden doğa, bizim konforumuzun çöp alanı olsun? Sırt çantasında kahve presi için yer bulup, atığımız için bulamamak nasıl bir öncelik sıralaması?
İdrar Meselesi: “Nasılsa Su” Diyenlere Küçük Bir Hatırlatma
İdrar görece steril olsa da kokusuyla hayvan çeker. Özellikle tuz açlığı olan yabaniler (keçiler, geyikler) kamp alanına dadanabilir. Çöplük gibi tek noktaya değil, geniş alana yapın ve su kaynaklarına yaklaşmayın. Kıyı ve hassas ekosistemlerde (tuz gölleri, kumul, alpin çayırlar) idrar bile dikkat ister. Kokuyu azaltmak için bölgeye biraz toprak serpmek işe yarar.
Grup Kamplarında: Ortak Hendeğe Hayır, Planlı Disipline Evet
Kalabalık ekiplerde “hepsi aynı yere” fikri cazip görünür. Çoğu durumda bu, koku ve kirlilik bombasına döner. Alternatif: Önceden belirlenmiş, dağıtılmış kat çukuru bölgeleri veya doğrudan WAG Bag protokolü. Sorumlu bir lider, rota planına “tuvalet stratejisi” de yazar. Yazmıyorsa, yazdırın.
Tartışmalı Noktalar: Biyobozunur Kâğıt, Ateşte Yakma, Kar Üzerine Kazı
Biyobozunur kâğıt: Etiketinde “doğada çözünür” yazması, her koşulda göm demek değildir. Soğuk, kuru, yüksek rakımda parçalanma süresi çok uzar; yanına alın. Kâğıt yakma: Yangın riskini saymıyorum bile; kül uçuşur, görsel kirlilik kalır, çoğu yerde yasaktır. Kar üzerine gömme: Erimeyle birlikte yüzeye çıkar; suya karışır. Taşı ve çıkar kuralı burada da geçerli.
“Kimse Görmüyorsa Sorun Değildir” Mantığı: Görünmeyen Kirlilik, Görülen Utanç
Görünmeyen patojen riski (özellikle yoğun kullanılan rotalarda) kamp alanlarını sessizce zehirler. Sabah kamp kahvesini o dereden dolduranların sağlığı, dün gece “görünmediğini” sananların elindedir. Bu yüzden kural basit: Görünme diye değil, doğru olduğu için doğru yap.
Etik Boyut: Özgürlük mü, Sorumluluk mu?
Doğada olmak özgür hissettirir; ama özgürlük, başkasının suyunu kirlettiğimiz anda biter. “Benim atığım küçücük” diyenler çoğalınca küçücük sorun, koca bir utanca dönüşür. Asıl cesaret, konforu değil sorumluluğu seçmektir.
Hızlı Kontrol Listesi
• Su, yol ve kamptan ≥ 60 m uzaklaş.
• Kazabilirsen: 15–20 cm derinlikte kat çukuru aç, organik toprakla kapat.
• Tüm kâğıt ve hijyen ürünlerini yanına al; gömme, yakma.
• Kazılamayan zeminlerde WAG Bag kullan; taşı ve çıkar.
• İdrarı geniş alana, sudan uzakta yap; kokuyu toprakla dağıt.
• Grup kampında dağıtılmış strateji uygula; “ortak çukur”a mecbur kalma.
• Giderken hiçbir iz bırakma – yokmuşsun gibi.
Provokatif Sorular – Cevabı Yorumlarda İstiyorum
Bir peçeteyi geri taşımak mı zor, yoksa bir dereyi kirletmenin vicdan yükü mü?
WAG Bag taşımayı “aşırı” bulanların, telefonlarına taktıkları powerbank kadar doğaya borcu yok mu?
Kampın en önemli ekipmanı aslında “sorumluluk duygusu” olabilir mi?
Son Söz: Tuvalet Eğitimi Kampın Kalbidir
Doğada tuvalet, mahrem bir ayrıntı değil, kamp kültürünün turnusol kâğıdıdır. Çöpünü taşıyan, suyunu kollayan, iz bırakmayan herkes doğanın gerçek dostudur. Bir sonraki kampınızda harita, ocak ve matın yanına bir şey daha koyun: etik bir tuvalet planı. Çünkü doğa, bizim rahatlığımızın değil, bizim sorumluluğumuzun alanıdır.